بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، فقط سال گذشته -۱۴۰۱- هزار و ۱۵۲ نفر بر اثر غرق شدگی در کشور جان خود را از دست دادند که این رقم هر چند در مقایسه با سال گذشته که تعداد تلفات هزار ۱۶۶ نفر  (۱۰۰۹ مرد و ۱۵۷ زن) بود، کاهش داشته اما همچنان رقم بسیار بالایی است.

از سوی دیگر نکته قابل توجه این است که استان های شمالی معمولاً بالاترین آمار غرق شدگی  را دارند. برای نمونه از مجموع تلفات غرق شدگی در کشور در سال گذشته که ۹۳۲ مرد و ۲۱۳ زن بودند، ۱۶۱ نفر آن ها در استان مازندران و ۱۱۹ نفر هم در استان گیلان جان خود را از دست دادند که البته بیشتر آن ها طعمه دریا شدند.

برای مدیریت این وضعیت از سال ۱۳۹۱ طرح سالم‌سازی دریا با هدف کاهش تلفات ناشی از غرق شدن هنگام شنا و همچنین ارایه خدمات تجمیعی گردشگری و نظارت‌های اجتماعی در سواحل استان های مازندران، گیلان و گلستان اجرایی شده است.

تصمیم گیری و نظارت بر طرح یاد شده با مجموعه ای به نام ستاد اجرایی طرح های سالم سازی دریا است که در بخش های مختلف اعم از فرمانداران، مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیروی انتظامی، ورزش و جوانان، جمعیت هلال احمر و چند نهاد دیگر در آن عضویت دارند و به ریاست معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری فعالیت می کنند.

رویکرد طرح ملی کاهش غریق در سواحل

مرتضی مرادی پور، معاون عملیات امداد و نجات سازمان جمعیت هلال احمر ایران، در خصوص روند اجرای طرح سالم سازی دریا در سال جاری به قدس می گوید: اجرای  طرح  سالم سازی دریا، امسال هم مثل سال های قبل از اول تیر کلید خورده است و سازمان امداد و نجات  هم به عنوان یکی از اعضای ستاد سالم سازی دریا در این طرح مشارکت فعال دارد. در واقع ما برای فصل تابستان یک طرح ملی امداد و نجات داریم، که دو رویکرد دارد؛ یک رویکرد آن پاسخ به حوادث و سوانح ترافیکی در محورهای مواصلاتی کشور است که در قالب طرح امداد و نجات جاده ای انجام می شود. رویکرد دیگر ما در طرح تابستانه امداد و نجات، اجرای طرح پیشگیری و کاهش غریق در سواحل خزر است ‌که ویژه سه استان ساحلی؛ مازندران، گیلان و گلستان می باشد.

وی با اشاره به این که سازمان متبوعش در طرح ملی کاهش غریق در سواحل خزر نیز دو رویکرد را دنبال می کند، می افزاید: یک رویکرد ما آگاه سازی، پیشگیری و کاهش غریق در سواحل استان‌های شمالی و دیگری پاسخگویی سریع و بهینه به حوادث احتمالی است. یعنی با افزایش پست های موقت در نقاط پُر تردد در تلاشیم تا ظرفیت پاسخگویی خود را ارتقا دهیم.

وی با بیان این که طبق اسناد بالادستی، سازمان امداد و نجات بعنوان‌ پشتیبان‌ از دستگاه‌های متولی در طرح سالم سازی دریا شرکت می کند، می گوید: بر این اساس ما از اول تیر که طرح سالم سازی دریا شروع و تا مهر امسال ادامه دارد علاوه بر پایگاه‌های ثابتی که در استان‌های ساحلی کشور داریم تعداد پست های امداد نجات را افزایش می دهیم.

وی پاسخگویی به حادثه از زمان وقوع را مهمترین هدف سازمان امداد و نجات در طرح ملی کاهش غریق عنوان می کند و می گوید: برای این منظور ۱۹۴۰ مرکز امداد و نجات تابستانه شامل پایگاه های ثابت شعب، مراکز امداد هوایی، مراکز عملیاتی واکنش سریع، پست های موقت امداد و نجات جاده ای، پست های موقت امداد و نجات ساحلی، پست های پیشگیرانه ساحلی در مناطق در طرح های ساحلی مستقر می شوند. علاوه بر اینها از ۵۰۰ باب خانه جمعیت هلال احمر و همچنین از ظرفیت داوطلبان بهره می بریم.

مرادی پور، از مشارکت بیش از ۲ هزار منجی غریق از فدراسیون نجات غریق و ۱۰ هزار مربی و نیروی سازمان جوانان هلال احمر در طرح ملی کاهش غریق خبر می دهد و می افزاید: در مجموع بالغ بر ۲۲هزار نفر در اجرای طرح امداد و نجات تابستانه فعال هستند .

غرق شدگی در کجا اتفاق می افتد؟

وی با اشاره به این که سازمان جمعیت هلال احمر ایران طی ۱۰ سال اخیر بیش از ۷ هزار خدمت امدادی در حوزه ساحلی ارائه کرده است، تصریح می کند: بیش از ۸۰ درصد حوادث ساحلی در خارج از طرح های سالم سازی و ایمن سازی اتفاق افتاده و ۲۵ درصد غرق شدگان  سال گذشته هم مربوط به سواحل کشور بوده است.

وی در همین زمینه می افزاید: البته غرق شدگی صرفاً در سواحل نیست بلکه در تفرجگاه‌ها ساحلی مانند رودخانه ها هم اتفاق می افتد، مثلاً در شمال خوزستان، در مناطقی مثل شوشتر، دزفول و اندیمشک رودهای بزرگی داریم که با توجه به گرمای هوای در ایام هفته به ویژه تعطیلات آخر مردم مبادرت به شنا در آن ها می کنند در حالی که رودخانه ها مکان های مناسبی برای شناکردن نیستند. 

یا کم نیستند افرادی که برای شنا از استخرهای کشاورزی، کانال های آب رسانی و یا سدها استفاده می کنند در حالی این اماکن به هیچ وجه مناسب شنا کردن نمی باشند و در صورت وقوع حادثه احتمالی برای آن ها دچار آسیب می شوند چون تیم های منجیان غریق در چنین نقاطی حضور ندارند و از سوی دیگر رسیدن به چنین مناطقی نیز  زمان بر است بنابراین گاهی با شنا کردن در نقاط یاد شده با مرگ افراد همراه می شود.

مهمترین دلایل غرق شدگی در سواحل خزر

مرادی پور با تاکید بر این که جست و جو برای یافتن پیکر غرق شدگان بسیار زمان‌بر و پرهزینه است، تصریح می کند: جست و جوی غرق شدگان جزو وظایف هلال احمر نیست و ما بعنوان ‌پشتیبان در راستای تسلی آلام افراد در این حوزه مشارکت می کنیم.

وی درباره اجرای طرح هوشمند سازی سواحل خزر هم می گوید: متولی اجرای این موضوع ستاد سامان‌دهی سواحل وزارت کشور است و تا آنجا که اطلاع داریم هوشمندسازی سواحل با مشارکت فدراسیون نجات غریق در حال انجام است اما این که در چه لایه هایی در حال انجام است را باید وزارت کشور اطلاع رسانی کند.

معاون عملیات سازمان امداد و نجات،گستردگی ساحل، آگاهی نداشتن و بی توجهی مردم به نکات ایمنی و هشدارها را از مهمترین عوامل غرق شدگی در سواحل خزر عنوان می کند و می گوید: استان های شمالی مقصد گردشگری بسیاری از مردم کشور هستند که چندان از مخاطرات جریانات خزری اطلاعی ندارند و از سوی دیگر به هشدارهای ایمنی توجهی نمی کنند در نتیجه به هنگام شنا دچار حادثه غرق شدگی می شوند. بنابراین برای کاهش حوادث غرق شدگی در وهله نخست باید روی آموزش و آگاهی بخشی به جامعه از خطرات دریا تمرکز کنیم. یعنی به بحث آموزش از سنین پایه از طریق وزارت آموزش و پرورش و رسانه ها توجه کنیم و بعد به توسعه تجهیزات و امکانات روی بیاوریم؛ یعنی بحث پاسخگویی به حوادث و بحث تجهیزات گام بعدی و مهمی است که باید آنرا برداریم. 

وی با اشاره به این که سازمان امداد و نجات با توجه به بودجه ای که در اختیار دارد نسبت به تامین تجهیزات و امکاناتش اقدام می کند، می افزاید:  با این وجود در حال حاضر در حوزه  توان لُجستیکی نیاز به خودروهای امدادی و عملیاتی داریم؛ البته برای تامین تجهیزات انفرادی و گروهی تیم های امداد و نجات در حال پیگیری از مسئولان جمعیت هلال احمر هستیم.